US Music

Nie net kunsfeeste, teaters, opvoedkundige inrigtings en die vermaaklikheidsindustrie moet deeglik vooruit beplan vir waarskynlik die mees  ontwrigtende jaar vir die kunste nie. Die Stellenbosch Internasionale Kamermusiekfees (SICMF) wil ‘n duidelike en positiewe boodskap uitstuur: Die 17de Kamermusiekfees sal wel plaasvind, en wel tussen 26 Julie tot 4 Augustus, en nooi hiermee graag alle studente-uitvoerders uit om tydig te registreer.

Die Feesdirekteur, Peter Martens, bring hulde aan diegene wat die hoogste prys betaal het, maar voeg by “… ons mag nie toelaat dat die pandemie ons vernietig nie. Musiekmaak en musiekopvoeding is deel van die helingsproses, deur die betekenis van inspirasie en opheffing van diegene wat ons deur hierdie moeilike en stil tye gedra het. Verder, terwyl gemeenskapsinteraksie en die viering van die lewe geleidelik weer die norm word, wil ons mense bemagtig deur musiekuitvoering en –opvoeding, ten einde die musiek weer eens te vestig as bemiddelaar van sosiale samesyn in die nuwe normaliteit.”

As deel van die beplanning vir uiterste moontlikhede onderneem die organiseerders van die Fees vergoeding van studente se inskrywingsgeld, sou die Covid-bedreiging die kansellasie van die 2021-Fees noodsaak. Ons vertroue in die oorlewing van die mensdom, en in besonder in die moderne mediese wetenskap, voorsien die SICMF ‘n indrukwekkende ry van internasionle kunstenaars en musiekwerke.

Hou asseblief die oog op die Fees-webwerf www.sicmf.co.za vir meer detail van deelnemers, programme en Computicket kaartjieverkope (hopelik vanaf ongeveer 1 Junie). Die aanlyn deelnemersvorm vir studente – is reeds beskikbaar.

Hoewel konsertsale en musiekfeeste die afgelope paar maande deur die Covid-19-pandemie stilgemaak is, het individue en musiekorganisasies wêreldwyd gepoog om die betowering van lewendige musiekuitvoering deur middel van “live streaming” aan die gang te hou. `n Belangrike aspek van die Stellenbosch Internasionale Kamermusiekfees se breë doelwit is gemik op musiekopleiding. Bykomstig tot die uitvoerings, meesterklasse en afrigting van ensembles in die jaarlikse program is `n besondere fokuspunt die spesiale toekennings wat deur goedgunstige plaaslike en internasionale borge aan studente gemaak word.

Op 16 Augustus vanjaar is tjellostudente van die Kamermusiekfees uitgenooi om aansoekbriewe in te dien vir `n baie besondere toekenning: `n waardevolle tjello en strykstook wat deur Mev. Gila Marshall geskenk is. Die tjello het aan haar vader behoort en sy het dit van Wene af terug na Suid-Afrika gebring. Sy koppel wonderlike herinneringe aan haar vader se liefde vir musiek en musiekmaak aan dié instrument. Sy het die plaaslike tjelliste Graham du Plessis en Peter Martens (laasgenoemde ook in sy hoedanigheid as Direkteur van die SIKMF) bedank vir hul aanmoediging om die tjello weer in die hande van `n tjellis te plaas. Sy voel dat dit na al die jare nou tyd geword het dat die instrument weer gespeel word. Dit is haar uitdruklike wens dat die toekenning as die “Weense Tjellotoekenning” bekend staan.

Veertien aangrypende briewe van talentvolle jong Suid-Afrikaanse tjelliste is ontvang en saam met haar man Chris het Gila Marshall besluit om die instrument aan Nastassja Pretorius te skenk.  Nastassja studeer tans vir `n Honneursgraad in tjello aan die Universiteit Stellenbosch. Sy is van Ruyterwacht afkomstig en dit is haar groot droom om eendag by `n professionele simfonieorkes aan te sluit.

Die bestuur van die SIKMF dra sy hartlike dank oor aan Chris en Gila Marshall vir hierdie grootmoedige gebaar en hulle wens Nastassja Pretorius geluk met die toekenning. Hulle rig ook `n spesiale woord van dank aan die firma Pirastro vir sy lang verbintenis met die SIKMF en vir die skenking van `n nuwe stel handvervaardigde Edition-tjellosnare vir die instrument.

Ek het as eerstejaar in 1980 vir die eerste keer kennis gemaak met “Eric” (soos almal hom genoem het), toe ek by hom begin les neem het, in sy Stellenbosse Strykorkes gespeel het (vir meer as 10 onvergeetlike jare) en ook in 1981 die stigting van die USSO deur hom meegemaak het. Ek het hom ook beleef as fantastiese Leieraltvioolspeler in die KRUIK-Orkes in die jare wat ek daar gespeel het.

Eric was as leermeester die beste persoon ooit by wie ek kon beland na my onderrig by Jack de Wet tydens my skooljare. By Jack de Wet het ek ʼn wonderlike tegniese grondslag ontvang; by Eric het ek geleer wat musikale spel, frasering en stylgetroue uitvoering beteken. Ek het 3 Lisensiate onder hom gedoen en 8 jaar les geneem by hom – ek wou nie ophou nie. Nie een oomblik daarvan was leeg nie.

Toe ek hom na sy ernstige ongeluk moes opvolg as dirigent van die USSO, het ek gewonder hoe ek sy skoene sou kon volstaan. Die aantal werke wat hy aangepak het, en die uiteenlopende aard en standaard daarvan, is werklik verstommend. Hy het vir geen projek teruggedeins nie: ek sou byvoorbeeld nooit die Gounod-Mis aanpak met my koor nie, want die orkespartituur vereis 6 (!) harpe. Eric het die Gounod gedoen – met 6 harpe op die verhoog.

Dit is uitsluitlik aan hom te danke dat ek ʼn deeglike kennis van werke vir strykorkes kon opdoen – daar is byna geen werk vir strykorkes, vanaf Barok tot 20ste eeu, wat ons nie onder hom gedoen gedoen het oor die jare, ook oorsee nie. Dit is ook aan hom te danke dat ek soveel geleenthede gehad het om in verskillende ensembles en orkeste in die Kaap te kon speel.

Partykeer kon hy ʼn mens half oorweldig of van die kop af maak as hy op ʼn “mission” was – maar ek het dit altyd verstaan as ʼn produk van sy onuitputlike entoesiasme en begeestering vir musiek. Sy sleutelhouer het baie gepas die woorde gedra “Certified crazy person” – “crazy” en onstuitbaar as hy ʼn taak gehad het. By die jaarlikse Orkeskursusse was sy orkes gewoonlik die gewildste een, oor die treffende repertorium wat hy altyd gekies het, en oor die persoon wat hy was met die jongklomp.

Hy was ʼn ruimhartige, vriendelike, entoesiastiese persoon met ʼn sagte hart. Hy was ʼn opregte mens. As ek hom voor my oë sien, sien ek hom met ʼn glimlag op sy gesig, entoesiasties besig om te praat oor sy nuutste projek. So sal ek hom onthou.

Louis van der Watt

Die Universiteit Stellenbosch (US) se Sertifikaatprogram (SP) in Musiekgeletterdheid het geld ontvang om ten spyte van die nasionale staat van inperking die voltooiing van die akademiese jaar te verseker.

Volgens Pamela Kierman, ‘n senior dosent by die US se musiekdepartement, sal die skenking sukses vir hul studente verseker. “Die geld sal gebruik word om skootrekenaars aan te koop, aangesien die meeste van ons studente nie hul eie kan bekostig nie. Ons het ook as musiekdepartement data vir studente gekoop ter voorbereiding vir virtuele leer.”

Kierman sê die goedkeuring van hul aansoek vir fondse is ‘n droom wat bewaarheid is, aangesien dit beteken dat die program sonder onderbrekings kan voortgaan. “By die SP glo ons in ‘toegang vir almal’ omdat ‘n groot aantal van ons studente volwassenes is wat reeds moed opgegee het in die lewe. Hierdie geld sal ons help om hulle te help om hul drome te verwesenlik om musiek te studeer.”

Programkoördineerder en senior musiekdosent Felicia Lesch voeg by dat hulle besig is met die aankoop van die skootrekenaars en tablette. Dit sal die eiendom van die SP bly, maar sal tot die studente se beskikking wees om te gebruik. “Dit geld vir studente op al ons kampusse – die Stellenbosch-kampus, die militêre studente en dié wat deel is van die Musiquelaine-projek by die Hoërskool Steenberg in Kaapstad. Sonder toegang tot skootrekenaars is onderrig nie toeganklik vir almal nie,” sê Lesch.

“Die SP is ‘n geleentheid vir studente om hul praktiese en teoretiese vaardighede op te skerp sodat hulle met tersiêre musiekstudies kan voortgaan. Ons wil hê hulle moet dieselfde toegang tot hul studies hê as die res van die studente op kampus.

“Hoewel sommige van ons studente internettoegang het, is daar baie wat nie het nie. Te einde hulle in staat te stel om met hul lesings voort te gaan, het ons befondsing vir skootrekenaars aangevra en ons was gelukkig genoeg om onder die groep te wees wat die befondsing van R129 800 van die Universiteit ontvang het,” sê Lesch.

Die Sertifikaatprogram, wat in 1999 van stapel gestuur is, bied gratis musiekopleiding aan aspirant gemeenskapsmusikante. Volgens Lesch is die program een van die US se musiekdepartement se grootste werwingsbronne.

Sy sê die een-jaar deeltydse program is ‘n wonderlike geleentheid vir gemeenskapsmusikante om hul musiekgeletterdheidsvaardighede te verbeter. Lesch sê 20–30 studente word elke jaar die program gekies.

“Baie van ons studente is baie suksesvol in hul onderskeie musiekloopbane. Ons het ook saam met die Suid-Afrikaanse Nasionale Weermag (SANW) gewerk om militêre blaasorkeslede op te lei.”

Verskeie gemeenskapsmusiekorganisasies het ook hul oorsprong in die Sertifikaatprogram gehad. Van hierdie projekte sluit in die Liron Kunsteskool, die Athlone Musiekakademie (AAM), die Overberg Koperblaasontwikkelingsprojek (OKOSI), Weskus Musiekakademie (WCMA), die Musiquelaine SA-inisiatief: Hoërskool Steenberg blaasorkes-projek; die Ronnie Samaai-musiekopvoedingsprojek (RSMEP), die Mitchells Plain Akademie vir Musiek en Kuns (MPAMA) en nog baie ander wat ten doel het om gemeenskappe deur musiek te verander.

Vir meer inligting oor die Sertifikaatprogram, klik hier.

Tjelliste Marian Lewin (sy het haar nooiensvan as verhoognaam behou na haar huwelik met Harold Kimmel in 1965) is vir etlike dekades beskou as die doyenne van Suid-Afrikaanse tjelliste. Sy het haar loopbaan begin deur die verwerwing van die Voordraerslisensiat van die Universiteit van Suid-Afrika in 1963, en in 1969 die Internasionale Tjello-week in Nederland meegemaak, en op Eurovision aangewys as beste tjellis.

As orkestjellis, kamermusikus en solis saam met onder meer die SAUK-, die (destydes) Natalse Filharmonie en die (destydse) TRUK-Simfonieorkeste. As dosent was sy ook betrokke by die Universiteit van die Witwatersrand, die Pro-Arte Skool in Pretoria en by die Universiteit van Kaapstad.

Vir sowat 38 jaar  was Lewin die tjellis van die Alma Musica klaviertrio, waarna sy aangesluit het by die Rosamunde- en Schwietering Stykkwartette, die I Grandi Violoncellisti en die Hermanay Fluittrio. Hierbenewens was haar musisering uitgebrei bo en behalwe hierdie kamermusiekensembles waarvan sy permanente lid was. Vir baie jare was sy die mees gesogte plaaslike geleentheidskamermusikus.

Haar liefde en respek vir haar medemens en haar musiek was deurentyd net so eg  as wat dit vrygewig was. Sy was ook geliefd by almal wat aangeraak is deur aangename persoon en voortreflike spel. Suid-Afrika het ‘n groot kunstenaar verloor wie se nederigheid saamgevat word in haar finale versoek  – sy wou geen begrafnis of grafsteen hê nie, en diegene met die nodige middele versoek om gepaste bydraes te maak aan gunsteling liefdadigheidsorganisasies.

Sy is weggeneem sonder lang lyding slegs ‘n paar dae na toelating tot ‘n versorgingsoord naby haar huis in Seepunt, Kaapstad. Sy laat haar geliefde eggenoot Harold, en drie seuns, Bryan, Warren en Gary.

(Dr Peter Martens)